Czerń. Gazeta Polska, organ pod względem zacnych dążeń szczero polskich szanowany przez całe dziennikarstwo polskie jako nieposzlakowany pisze:
"Żywioł demokratyczny w Galicji żali się w swych organach, iż przy obecnych wyborach z gmin wiejskich utracił dwa mandaty. Nam się zdaje, że szkodę obliczono niedokładnie, żywioł ten bowiem stracił w ostatniej kampanji nierównie więcej.
Demoralizująca wojna domowa, jaka wrzała we Lwowie, odkryła słabe strony stronnictwa demokratycznego i rozniosła po całym kraju zarazę warcholstwa. Ni stąd, ni zowąd, poczęto walczyć o osobistości, a walkę prowadzono w taki sposób, że każdemu szczeremu demokracie musiało ściskać się serce z bólu na widok tego rozstroju. Główne ognisko demokracji galicyjskiej okazało tutaj, że umie burzyć i tylko burzyć, ale budować nie potrafi. Ostatecznie zwyciężyła zasada słuszna, ale w oczach ogółu upadli ludzie, których pragnęlibyśmy byli widzieć zawsze na stanowiskach, jakie dzięki poparciu demokracji zdobyli sobie w kraju. Nie mamy tu na myśli p. Szczepanowskiego, bo kosmopolityzm jego i brak szczerej, serdecznej spójni ze społeczeństwem nie pozwalały mu nigdy zająć przewodniego miejsca w obozie narodowym. Mamy natomiast słuszny żal do p. Romanowicza, który tak pięknie rozpoczął organizację demokracji, a tak fatalnie własne dzieło rozbija. P. Romanowicz bowiem mógł i był powinien nie dopuścić do skandalicznej waśni, a tymczasem on właśnie był jednym z głównych jej agitatorów. A obok tego filaru lewicy byli i inni — poważni... Zły przykład, jak zaraźliwe powietrze, rozniósł się po kraju i jakże dziwować się później maluczkim wieśniakom na prowincji, gdy oto przewódcy sami biorą się za czuby!
Na nic programy i piękne uchwały, jeżeli w czynach dowodzimy przy każdej sposobności, że żadnej uchwały nie możemy wykonać, bo nie ma między nami kardynalnej podstawy wszelkiej organizacji: karności i solidarności. Gdy grono ludzi razem działać zamierza, zbiera się i uchwala projekt tej akcji — program. P. Romanowicz naprzód uchwalił program i dobry, a następnie — rozpędził tych, co mieli iść razem w myśl o wego programu.
Nie dwa mandaty przeto stracił obóz demokratyczny, ale stracił zaufanie do swych przewódniców, stracił wiarę w swą jednolitość, stracił siłę na wewnątrz, a powagę na zewnątrz.
Jak dla jednego p. Szczepanowskiego, zbyt wiele poniesiono ofiary, zwłaszcza, gdy mąż ten mógł wszędzie indziej kandydować z najpewniejszym skutkiem. Wszak zaraz w parę dni później został wybrany jednogłośnie z Izby handlowej lwowskiej!

Twardą była walka wczorajsza pomiędzy "demokracją" a demokracją — bo rząd z chwalebną zachował się neutralnością.
Nigdy jeszcze do Rady państwa lub do Sejmu nie było tyle glosujących, co wczoraj — blisko 4000. Nadużyć partji Russmanowskiej co niemiara. Przychodziło nawet do gwałtów na ratuszu, tak, że przewodniczący sekcji IV. (bezpieczeństwa) obywatel Kochanowski musiał interwenjować, a koledzy jego przy kokardach nie mogli sprostać tłumom zuchwałych agitatorów Horowitza i sp.
Bliższe szczegóły podamy jutro, a teraz notujemy tylko urzędowy wynik.
Głosowano w 5 salach równocześnie. Na 6026 uprawnionych do głosowania, głosowało 2/3 tj. 3923.
Smolka otrzymał 3813, Lewakowski 2036 głosów, (Szczepanowski 1905), tj. 128 ponad Szczepanowskiego, a tylko 74 ponad absolutną większość (1962). Stąd można powziąć, jak dalece na włosku wisiała sprawa przy niesłychanej agitacji wśród faktów rzadkiej podłości. Rozstrzygnęło rzecz obywatelstwo inteligentne, które szło do urny solidarnie.
Skrutynjum trwało przeszło 2 godziny, lecz już w pół godziny po zamknięciu głosowania rezultat surowy rozszedł się radośną wieścią pomiędzy zgromadzonym na rynku narodem, i gruchnęły wiwaty na cześć Lewakowskiego. Kilka tysięcy posunęły na ul. akademicką, i urządziło owację przed redakcją Kurjeru, gdzie był obecnym tylko p. Bolesław Wysłouch, towarzysz Rowakowicza. Porwano go na ramiona i obnoszono.
Następnie rozbito pod redakcją "Figara" teatralnego jakąś lampę z inseratem Dziennik Polski, urządzono kocią muzykę na skręcie Sykstuskiej, gdzie mieszka pierwszy kahalnik Samuel Horowitz i pospieszono do Lewakowskiego (nr. 42. na. Sykstuskiej). Szan. poseł był zmuszony wyjść na dziedziniec i przemówić.
Potem nastąpit spokój.
P. Szczepanowski jest kandydatem naszym z Izby handlowej, która jutro wybiera posła, i przejdzie on zapewne jednogłośnie, choć już wczoraj sprzeciwił się temu zawzięcie Ignacy Russman z ogonem.

Znakomity malarz, estetyk i niepospolity pisarz, którego dzieło "Na Przełęczy" przyjęte zostało przez całą prasę z największemi pochwałami wedał właśnie dzielo pt. "Szłuka i krytyka", napisane z ogromną werwę. O Matejce wyraził się Witkiewicz w sposób następujący:
"Matejko od pierwszej chwili miał silnie podznaczoną manierę, trzymał się jednak na poziomie ogólnych artystycznych zdobyczy naszego czasu. Wyszedł on pod względem myślowym z bardzo krytycznego, pesymistycznego poglądu na przeszłość; pod względem artystycznym zaś stanął odrazu jako nadzwyczajny, nie mający może sobie równego we współczesnej sztuce, malarz wyrazu.
— Sfera jednak, w której żył, która widziała w nim tylko malarza historycznego, nie dbając o jego wartość artystyczną, którą uznała na wiarę zagranicy — sfera ta zrobiła wszystko, co mogła, żeby zabić jego kierunek myślenia.
— Cóż się w końcu stało? Matejko, jakkolwiek nie stracił zalet swego talentu, może niektóre nawet rozwinął, lecz pomału tracił te wszystkie przymioty, jakie sztuka zdobyła wiekowym rozwojem, i które na dzisiejszym jej poziomie są bezwzględnie konieczne. Matejko coraz więcej myśli jako historyk, coraz mniej jako malarz.
— Dziś, kiedy Matejko wyzbył się do szczętu i perspektywy i harmonji barw i loiki światłocienia i zmanierował się prawie do reszty w kształtach, dziś, kiedy każdy cal jego "największego" obrazu jest przesiąkły ideą, dziś, najwybredniejszy nawet z pomiędzy naszych estetyków powinien się czuć dumnym, zadowolonym i szczęśliwym. Smutno!...
A nietylko zmanierował się, podług Witkiewicza, Matejko sam, lecz oddziałał także szkodliwie, jako dyrektor szkoły krakowskiej, na uczniów swoich.
— Szkoła krakowska jest grządką, na której rozradza się to, co krytyka wiedeńska nazwała "Matejko's Ableger" — cieplarnią, w której pielęgnują się roślinki, nie mające ani racji, ani siły do samodzielnego rozrostu.
— Przez krótki czas swego istnienia szkoła krakowska wykazała w zupełności, dokąd może zajść przy dzisiejszym ustroju i kierunku, i sądzę, że dotychczasowe doświadczenia dostatecznie mogą przekonać o bezpłodności lub wprost szkodliwości jej wpływu na naszą sztukę!"

Ze strony kompetentnej otrzymaliśmy następujące pismo:
"Nikt z obznajomionych ze sprawą eksploatacji kainitu w Kałuszu zaprzeczyć nie może, że stan, w jakim się ona w tej chwili znajduje, nie odpowiada potrzebom i życzeniom naszych rolników i nie wzbudza nadziei pomyślnego rozwoju na większe rozmiary.
Pojawiło się w ostatnich czasach kilka artykułów, omawiających ten przedmiot w łamach dzienników. Ostatni artykuł ogłoszony w N. Ref. z d. 15. marca br. w formie korespondencji ze Lwowa, a powtórzony następnie przez Kur. Lwów. przekonał mię dostatecznie, iż cała ta sprawa jest w kraju błędnie pojmowaną i że na tej drodze, po której się obecnie porusza, trudno będzie o osiągnięcie stanowczych, pomyślnych rezultatów. Spodziewam się, że to przckonanie podzielą ze mną ludzie, wykształceni teoretycznie i obznajomieni dokładnie w praktyce z górnictwem salinarnem, a zarazem znający odnośne stosunki u nas. Daleki od zaprzeczania autorowi wspomnianego artykułu w N. Ref. prawa zabierania głosu w tej, dla kraju tak ważnej kwestji, twierdzę, iż przedstawia ją, że się tak wyrażę, w fałszywem świetle.
Szanowny ów korespondent postąpił sobie bardzo wygodnie: nie natęża umysłu dla zbadania i wykazania, w czem leży przyczyna złego, ewentualnie wyszukania tego, kto zawinił. Potępia w czambuł wszystko i wszystkich, mających do czynienia z kainitem kałuskim, wynosząc równocześnie pod niebiosa urządzenie w Prusach. Jako środki do usunięcia złego stanu rzeczy, mają posłużyć uchwalone na posiedzeniu Wydziału krajowego: rozbiór chemiczny jednego kawałka kainitu nadesłanego z Kałusza i wysłanie do Stassfurtu inżyniera górniczego wydziału, Syroczyńskiego. Nie zamiar polemiki z artykułem w mowie będącym, lecz chęć podania prawdziwego stanu rzeczy do wiadomości osób kompetentnych i interesowanych, skłania mnie do skreślenia poniżej zamieszczonych uwag.
Zaczynam od wydarzeń, o których opowiada szanowny korespondent — o pewnym obywatelu z powiatu kałuskiego, który udał się do zarządu pruskich kopalń rządowych w Stassfurcie z pisemną prośbą o podanie mu ceny wagonu kainitu stassfurckiego loco stacja kolei w Kałuszu. W niespełna dwa tygodnie otrzymał wszelkie potrzebne wyjaśnienia ze szczegółami ceł. U nas zaś — powiada korespondent — podania wniesione do zarządu salin w Kałuszu z zapytaniem o cenę kainitu loco np. Grybów, idą do dyrekcji skarbu, skąd po odleżeniu się należytem otrzymujemy odpowiedź, że ministerswo, ceny jeszcze nie oznaczyło, łub że cena wynosi tyle a tyle loco szyb kopalni. Co kosztuje transport itp., dyrekcja skarbu nie wie itd.
Wierzę w zupełności w prawdziwość tych faktów, lecz przypatrzmy się, dlaczego się tak dzieje? Eksploatacja soli w Austrji ze względu na istniejący monopol, poddana jest pod ministerstwo skarbu; galicyjskie zaś "zarządy salin" wyjątkowo podlegają krajowej dyrekcji skarbu we Lwowie, jako władzy administracyjnej. Zakres działania tutejszo krajowycli zarządów nadzwyczaj ograniczony i odnosi się wyłącznie do produkcji soli; nawet sprzedaż soli wyjętą jest z pod ich atrybucji. Istnieje zatem w Galicji dziwna anormalność: urzędy natury technicznej poddane władzy skarbowej. Znaczy to tyle: wszelkie względy na bok, było wyciągnąć jak najwięcej pieniędzy. Fakta więc opowiedziane przez korespondenta lwowskiego N. Reformy są tylko prostym wynikiem tych nienaturalnych stosunków. Zarząd salin w Kałuszu, bez narażania się na zarzut ciężkiego przewinienia służbowego, nie może wkraczać w zakres działania swej władzy przełożonej: kraj. dyrekcji skarbu. Trudno zaś wymagać od władzy skarbowej znajomości i biegłości w rzeczach technicznych i komercjalnych. Wygląda to tak samo, jak gdyby żądać np. od malarza przeprowadzenia operacji okulistycznej.
Nie zaradzi złemu: departament salinarny, utworzony przy dyrekcji skarbu, posiadający technicznego referenta. Ten bowiem nie posiada decydującego wpływu na przebieg spraw; zresztą wszelkie choćby najlepsze usiłowania referenta wobec całej wadliwie skonstruowanej machiny administracyjnej muszą pozostać bez skutku. Energiczniejszem wystąpieniem utrudniłby referent salinarny tylko własne stanowisko... głos jego przebrzmiałby w dyrekcji skarbu, jak głos wołającego na puszczy...
Najważniejszą więc a kardynalną przeszkodę rozwoju przemysłu soli nawozowych stanowią egzystujące do dziś zabytki z czasów rządów centralistycznych: ograniczenie działalności galicyjskich zarządów salin i podleganie ich krajowej dyrekcji skarbu. Jak podobne stosunki oddziałują na nasze górnictwo salinarne wogóle — nad tem się nie rozwodzę, gdyż odbiegłbym za daleko od właściwego przedmiotu. Wspomnę tylko, że w innych krajach koronnych (nawet i w Bośni!) nie okazano fiskalizmowi takich niezwykłych względów, nie poświęcono mu tylu ofiar, co u nas w Galicji. Tam zarządy salin, wyposażone większą władzą, podlegają bezpośrednio ministerstwu. Okoliczność, iż dotychczas ani w Sejmie, ani w Radzie państwa nikt nie poruszył tej sprawy, smutnie świadczy o braku ludzi fachowych w naszych reprezentacjach parlamentarnych.

O występie kandydackim p. Ostaszewskiego-Barańskiego*) w Samborze pomieściliśmy przed kilku dniami list jednego z komitetowych tamtejszych. Szanowny ten kandydat ujrzawszy się skompromitowanym własną blagą, próbował w Dzienniku Polskim zaprzeczyć szczegołom podanym. Odpowiedź na te wykręty, pozostawiliśmy autorowi listu, i oto wczoraj otrzymaliśmy od niego pismo następujące:
"Nie pojmuję, jak dr. Ostaszewski-Barański może obecnie wypierać się swych słów wypowiedzianych wyraźnie na posiedzeniu szerszego komitetu w Samborze, — a tern mniej pojmuję, — jak może Ostaszewski Barański, przedstawienie tego swego przemówienia w Kurjerze Lwowskim nazywać fałszem i kłamstwem, nikczemną i podłą insynuacją?! Wszystko, co o przemówieniu Ostaszewskiego-Barańskiego na posiedzeniu komitetu w Samborze — w "Kurjerze Lwowskim" umieszczono jest prawdą od A do Z, a w szczególności: prawdą jest, że Ostaszewski Barański prawiąc o swoim poświęceniu się dla dobra ogółu i o dziennikarstwie, któremu się oddał, powiedział, iż dochody ze swych dwóch wsi**) w powiecie złoczowskim wydaje na te "szmaty", tj. na Dziennik Polski, — że jest autorem porozumienia między Polakami i Rusinami narodowcami, — a później na interpelację co do tego porozumienia, — "że żadnej ugody nie ma i nie było". Prawdziwość tego stwierdzą wszyscy na posiedzeniu obecni, a mianowicie 26 członków komitetu i inni, którzy na posiedzeniu byli obecni, a do komitetu nie należą. — Niezgodnem z prawdą jest, co p. Ostaszewski-Barański w Dzienniku Polskim Nr. 55. przytoczył, iż do kandydowania został wezwany przez wszystkich delegatów całego okręgu wybórczego. Z całą stanowczością stwierdzić mogę, iż delegat powiatu Turezańskiego książę Masalski i dwóch delegatów powiatu Samborskiego oświadczyli się przeciw kandydaturze jego.
Koniec końców Ostaszewski Barański będzie miał teraz naukę, że nie powinien choćby nawet w celu agitacji wyborczej mówić przed wyborcami lub w jakim mniejszym kółka tego, do czegoby się wstydził przyznać wobec szerszej pubiiki, i że obecnie niepoplaca już zasuda: "na seło ludy duryty"!
Nie ma wątpliwości, że między przyznaniem się do autorstwa porozumienia, a późniejszym zaprzeczeniem jakiejkolwiek ugody między Polakami a Rusinami narodowcami jest sprzeczność, która w żaden sposób wyrównać się nie da — ależ kto odpowiada za logikę Ostaszewskiego-Barańskiego?
Sprzeczność tę w ten jedynie sposób mogę sobie wytłumaczyć, że Ostaszewski-Barański wypowiadając wyznanie swej wiary politycznej uznał za potrzebne przedstawić się jako ważny czynnik sprawy rusko-polskiej, ale później przemówieniem p. Baranieckiego i interpelacjami Bereżnickiego (mojemi), z których jedna opiewała: dlaczego występuje jako kontrkandydat przeciw Teliszewskiemu, który jest przecież kandydatem Rusinów narodowców? został do muru przyciśnięty, i nie widział innego sposobu wyjścia jak ten, którego się chwycił, i zaprzeczył wszelkiej ugodzie polsko-ruskiej.
Ostaszewski-Barański po interpelacjach i przemówieniach Jana Baranieckiego, Jana Bereźnickiego i Jana Michasa, którzy się stanowczo jego kandydaturze opierali, powiedział, aby się w ten sposób porozumieć, iż w razie ściślejszego wyboru z dwojga złego wybierając mniejsze, Polacy oddadzą swoje głosy na Teliszewskkgo, a narodowcy niech im oddadzą w tym wypadku swoje. (Na to też spekuluje ten szanowny kandydat. Red.) Jan Bereźnicki, członek komitetu przedwyborczego.
Z Turki piszą nam, że p. Ostaszewski-Barański 25. bm. stawał tamże przed wyborcami. Zgromadzenie pod niedołężnem kirownictwem ks. Mikusia było burzliwe i skończyło się secesją Rusinów. Kandydatura p. Ostaszewskiego-Barańskiego stała się w Turce popularną pod nazwą "kandydatury baraniej", a to z tego powodu, że jak słychać, polski komitet centralny celem ulżenia wyborcom glosowania uchwalił zredukować dubeltowe imię i nazwisko kandydata i ogłosić, że wystarczy głosować nań "Petro Barańskij". P. "Kazimierz Ostaszewski" zostanie na czas wyborów złożony do szparkasy.
Prawybory w Turce wypadły tak, że w myśl kompromisu zawartego w ostatniej chwili wybrano 4 Polaków, 3 Rusinów i 3 żydów. Prawybory po wsiach odbyły się legalnie i na korzyść kandydata ruskiego p. Teliszewskiego.
Aby skutecznie zwalczyć wstrętną kandydaturę baraniarską, powinni Rusini wyjątkowo zjednoczyć wszystkie swe siły na Teliszewskiego, człowieka zacnego, na którego dla zgody obopólnej niezawodnie glosować będzie każdy prawy Polak, gardzący ohydnem chwytaniem mandatów za pomocą przekupstwa i demoralizacji ludu, zwłaszcza jeżeli kandydatem zażywającym takich środków, jest człowiek bez charakteru, który nie wahał się obelgiwać wyborców i komitety w sposób prawdziwie bezwstydny. Coby to dopiero był za reprezentant, skoro już w tak młodym wieku (dopiero bowiem w październiku br. ukończy wiek ustawą przepisany do osiągnięcia mandatu) puszcza się na takie sposoby. Każde rozstrzelenie głosów będzie szkodliwe.
*) W licznych korespondencjach otrzymywanych z Samborskiego, Staromiejskiego, Turczańskiego i Hudeckiego, nazwisko tego pana najpocieszniej bywa przekręcane. Nazywają go Chamski Barański, Ostaszewski-Dzikowski, Dzikowski-Barański i Ostaszewski Chamski. Ludzie widocznie nieprzyzwyczajeni do nomenklatury indywiduów "dwoiga nazwisk" mieszają nazwisko szanownego kandydata z nazwiskiem Stacha Pancernego (Chamskiego, Dzikowskiego — wypoliczkowanego w grudniu przez p. Ernesta Breitera). Wyborcy muszą tedy przy głosowańiu dobrze uważać, aby się głosy nie rozstrzeliły na Chamskiego i Ostaszewskiego, i żeby przypadkiem w końcu nie został wybrany posłem Chamski-Dzikowski!
**) Tabula dóbr ziemskich w Złoczowskiem milczy o Ostaszewskich-Barańskich, a kandydat tych dwóch nazwisk poprostu zablagował wyborcom, przypuszczając, że jako dla tabularzysty będą mieć większy respekt i prawda się nie wyda.

Czytamy w Gaz. Rzeszow.: Policja rzeszowska odkryła, iż handel dziewczętami mimo wszelkich środków ostrożności i wydanych zarządzeń władz, udawał się dotychczas z pomyślnem powodzeniem w naszym kraju, chciwym zysku kuplerom. Sprawdzonem zostało, iż z końcem sierpnia 1889 r. sprzedali małż. Fieckowie (zwani Kwatsche) w Przemyślu Katarzynę Adamów, 16 lat liczącą, córkę tamtej, stolarza, ajentowi ze Lwowa, a w tym samym czasie N. Breunerowa z Sambora Marją Komuniak, 17 lat liczącą, córkę gospodarza z Sadkowic, drugiemu ajentowi w Samborze. Każdy z ajentów powiózł swą ofiarę do Pesztu drogą umówiona i tam w pewnym hotelu przy dworcu kolejowym razem się połączywszy podróżowali wprost do Konstantynopola.
Z dworca kolejowego w Konstantynopolu wywieźli je omnibusem do pewnego parku za stolicą, w którym przybycia ich oczekiwało już 9 kupców z pełnymi trzosami. — Po dokładnem oglądnięciu i zbadaniu fizycznem tych ofiar, przystąpiono do licytacji, a po dłuższym targu nabył je jako najwięcej dający N. Kugel, właściciel domu w Konstantynopolu przy ulicy "Cula capuxande", płacąc galicyjskim ajentom od każdej bogdanki po 60 lirów tureckich, tj. przeszło 600 zł. Towar zakupiony stał się własnością nabywcy, a ten zawiózł takowy do swego haremu i umieścił na 1. pietrze pod zamknięciem i strażą.
Bogdanki nasze zdziwiły się wprawdzie tem postępowaniem, ale cóż robić, było już zapóźno, gdy się spostrzegły pod kluczem, a w otoczeniu swojem poznały dwanaście innych dziewcząt tej narodowości, co i one, również z Galicji, które w ten sam sposób wywiezione zostały. Między innymi poznały one tam Surę Brachfeld z Czudca, córkę Abrahama Brachfelda, liczącego obecnie blisko lat 90, którą z Przemyśla przed dwoma laty wywieziono, Anielę Berniak z pod Krakowa, którą przed 7 miesiącami i Feigę N. ze Złoczowa, którą ze Lwowa przed 18 miesiącami do Konstantynopola wywieziono. Innych dziewcząt z nazwiska poznać nie zdołały, bowiem pod karą chłosty narodowym językiem nie wolno im było z sobą rozmawiać. Każda z nich ma tam swą osobną celę, a na kurytarzach w tym celu jest straż ustawiona; również dzieje się tosamo, gdy się mają zejść dwie lub więcej razem.
Każda z nowo przybyłych dziewcząt nie ma żadnej styczności na zewnątrz i trzymaną bywa w ukryciu przez pierwsze dwa miesiące, dopóki nie nauczy się kilkanaście słów mowy tureckiej, aby mogła przód kontrolą urzędową podać swe przybrane tureckie imię i nazwisko, oraz miejscowość.
Jedna atoli Katarzyna Adamów zdobyła się na odwagę i 9. października 1890 w nocy spuściła się z I. piętra oknem na prześcieradłach na ulicę i zdołala dotrzeć do ambasady austro-węgierskiej w Konstantynopolu, skąd na koszt kraju odesłano ją do Galicji.
Śledztwo energiczne przez ck. prokuratorją państwa i policją w Przemyślu w sprawie powyższej wskutek doniesienia policji rzeszowskiej zostało zarządzonym i kilku handlarzy tego żywego towaru już uwięziono. Dalsze dochodzenia są w toku i spodziewać się należy, że władze kompetentne energicznie wystąpią i zajmą się tą sprawą, by i inne. tam pozostałe dziewczęta, nieznane z nazwiska, zostały uwolnione i miały powrót do kraju umożebniony, niewątpliwie bowiem podatna cyfra Polek po wielu innych takich zakładach w Stambule jest więzioną.