§34. šč, š’č’.
Oprócz wyżej wymienionych istnieją w ukraińskim języku literackim i ludowym jeszcze nierozdzielne jednostki dźwiękowe, które przedstawiają połączenie afrykaty č z poprzedzającą spółgłoską szumiącą, identyczną z szumiącym składnikiem afrykaty.
1. Przy staranniejszej wymowie występują zwykle wszystkie składowe elementy jednakowo wyraźnie. Natomiast w mowie potocznej, zwłaszcza w wyrazach często używanych, panuje w poszczególnych gwarach tendencja do redukcji i nawet do zaniku tej lub owej części składowej. Tak np. zauważył Broch w mojej wymowie skłonność do redukcji drugiego elementu szumiącego w wyrazach šṭšo (що), šṭšodennyͤ[i̯] (щоденний) obok całkiem wyraźnej wymowy šṭšava (щава)¹).
2. Całkowity zanik drugiego elementu szumiącego nastąpił w dialekcie Zamieszańców, Łemków i w zachodnich gwarach zakarpackich w wyrazie sto (що).
Natomiast we wielu innych gwarach zachodnich i wschodnich, jakoteż nierzadko w potocznej wymowie inteligentów brzmi ten wyraz šo i podobnie wyraz še (ще) wskutek zaniku środkowego elementu wybuchowego.
3. Najdalej postąpiła ostatnio nazwana tendencja w dialekcie huculskim, gdzie prawie każde šč wymawia się jak miękkie š’ nierzadko wzdłużone. Przykłady: š’o (що), š’ob|yͤ (щоби), š’|is’ťe (щасте), yͤrš’|enyͤi̯ (хрещений), χlopč’|iš’a (хлопчища), š’|ezbyͤ (щезби)...
4. Miękkie š’č’ występuje w tych gwarach, z wyjątkiem dialektu huculskiego, w których š i č zachowują miękką wymowę we wszystkich pozycjach lub tylko w połączeniach ča, ša, ža. Przykłady: š’č’obyͤ (би), š’č’ezbyͤ, š’č’iśceⁱ (щастє)....
________
¹) Por. Slav. Phon., str. 65.
26.09.1932