Telegram doniósł już o naradach komisji budżetowej nad tytułem budżetu "uniwersytety" i o przemówieniach przy tym tytule posłów galicyjskich. Mając dziś w pismach wiedeńskich obszerne sprawozdania z toku narad owej komisji, podajemy dotyczące przemówienia w streszczeniu. Ilustrują one dosadnie potrzeby naukowe naszych uniwersytetów, chociaż dodać musimy, że potrzeby te w przemówieniach posłów galicyjskich wcale nie zostały wyczerpane.
Pos. Piniński dopominał się otwarcia katedry dla historji sztuki na uniwersytecie lwowskim. Co do uniwersytetu krakowskiego zwrócił się z zapytaniem do ministra w sprawie obsadzenia katedry higjeny i literatury romańskiej, a wreszcie przemawiał za założeniem klinik psychiatrycznych we Lwowie i w Krakowie. Dalej omawiał opłakane stosunki nauki rolnictwa na uniwersytecie krakowskim. Środki pienięże, preliminowane na laboratorja i zakłady doświadczalne, są niedostateczne i wymagają koniecznie znacznego podwyższenia. Systemizowanic katedry dla nauki rolnictwa i chowu bydła powinno nastąpić w najkrótszym czasie, gdyż inaczej niemożliwem będzie aktywowanie drugiego roku wykładów.
Pos. Rutowski użalał się również na niedostateczne pielęgnowanie studjów gospodarstwa rolnego na uniwersytecie krakowskim. Pole doświadczeń leży odłogiem. Zbiorów nie ma żadnych. Laboratorja muszą dopiero być urządzone. Życzenia i nadzieje, jakie pokładano na zaprowadzenie studjów rolniczych na uniwersytecie, dotychczas pozostały nie spełnione. Mówca mógłby przytoczyć cały szereg wypadków, że profesorowie zdolni, używający sławy europejskiej, pracujący przy uniwersytetach zagranicznych, daliby się byli pozyskać dla uniwersytetów naszych, lecz przez rząd ze względów fałszywej oszczędności, nie zostali powołani. W Europie weszło w zwyczaj, że o takich zdolnych i głośnych profesorów trzeba się ubiegać tak, jak o primadonny operowe. Wreszcie przypomniał mówca konieczną potrzebę założenia wydziału lekarskiego we Lwowie.
Pos. Czerkawski upomniał się o systemizowanie zwyczajnej katedry filologji słowiańskiej we Lwowie, jakoteż o zaprowadzenie katedry języków romańskich w Krakowie. Zapytywał on ministra z jakich powodów ani jedna ani druga z tych katedr dotychczas nie została zaprowadzoną?
Pos. Romańczuk urgował otwarcie czterech, jeszcze w r. 1862 najwyższem postanowieniem przyobiecanych katedr z ruskim językiem wykładowym na wydziale prawniczym we Lwowie. Jeżeli brak jest kandydatów na te katedry, to należy się przyczynić do ich wykształcenia przez nadanie stypendjów i zasiłków. Dalej wyraził on życzenie utworzenia katedry dla historji narodu ruskiego na uniwersytecie lwowskim, tak samo, jak dla polskiej historji są takie katedry we Lwowie i w Krakowie.
Min. oświaty Gautsch, odpowiadając na przemówienia członków komisji, poruszył szczegółowo tylko przemówienia Pinińskiego i Rutowskiego. Faktycznie ministerstwo otrzymało petycje w sprawie oddziału nauki rolnictwa na uniwersytecie krakowskim. Z posad systemizowanych została jedna d. 17. bm. obsadzoną, na drugą zaś na wniosek kolegjum profesorów powołano tylko suplenta, obsadzenie zaś trzeciej nie mogło nastąpić, albowiem ministerstwo oświaty ze względu na przepisy ustawy nie mogło uwzględnić propozycji kolegjum profesorskiego. Zresztą wkrótce wysłany będzie do Krakowa fachowiec, celem uzyskania porozumienia z kolegjum profesorskiem. Co zaś do innych podniesionych żądań, dodał minister ogól nikowo, że w budżecie obecnym uwidocznionem jest staranie rządu, by wszystkim słusznym żądaniom według możności uczynić zadość. Musi jednak zwrócić uwagę komisji, że wiele z tych rzeczy osiągniętych być może tylko zwolna i stopniowo.
A więc — oremus.
